De stad 's-Hertogenbosch, met zijn houten huizen was in het begin van de dertiende eeuw al omringd door een stenen vestingmuur, met vijf poorten, drie landpoorten en twee waterpoorten. Al spoedig groeide de nieuwe stad dusdanig, dat uitbreiding zich aandiende. De Sint-Jan werd dan ook in eerste instantie buiten de eigenlijke, veilige muren gebouwd.

Maar rampen bedreigden de stad. Niet een menselijke vijand, die werd door de ommuring tegengehouden. Het water was erger. De stad maakte regelmatig kennis met waternood. Het gevolg was dat met schepen zand werd gehaald uit Vught, uit Deuteren en uit Orthen om de Bossche bodem op te hogen. Ook later, in de zestiende eeuw, werd er regelmatig zand de stad binnengebracht om de vestingmuren aan de binnenzijde te verstevigen. Dat gebeurde blijkbaar op een dusdanige wijze, dat het stadsbestuur besloot er paal en perk aan te stellen. In 1589 werd het verboden zand de stad binnen te brengen op een boete van 'twee Carolusgulden van elke carre'.

Het gevolg van al deze ophogingen was, dat de stad enkele meters hoger kwam te liggen dan ze omstreeks 1200 lag. Toen onze stadsarcheoloog Hans Janssen zijn onderzoek naar de oudste bewoners op de Markt verrichtte, moest hij twee-en-een-halve meter graven, alvorens hij de bodem van 1185 bereikt had.

Deze metershoge ophoging van de stad is er de oorzaak van dat de middeleeuwse stadsmuren nog steeds onze historische binnenstad omvatten. De voorwerken zijn verdwenen, evenals de stadspoorten. Ook de muren mochten weg, maar als dat gebeurde, zou de Bossche grond wegzakken over het omliggende platteland!

Dit hoogteverschil van acht eeuwen stadsgeschiedenis is nog het duidelijkst te zien aan de zuidzijde van onze stad. Het Bossche Broek heeft er nog ongeveer dezelfde hoogte als acht eeuwen geleden. De stadsmuur, eens een vrijstaande muur die aan beide zijden even hoog omhoog kwam, is aan de stadszijde geheel opgevuld met aarde. Deze aarde werd eens weggehaald van de zandgronden uit de omgeving door ijverige Bosschenaren, bevreesd voor wateroverlast.

Het hoge water in de wintermaanden zorgde regelmatig voor een overstroming van de stad. Dijkbreuken zorgden er in de winter van 1879-1880 voor dat de stad tweemaal geheel onder water liep. De begane grond van ieder Bosch' huis onbewoonbaar en men verhuisde naar de eerste verdieping. De bakkers en slagers kwamen met bootjes en vlotten langs de deur. Het rioolvuil dreef door de straten en de drinkwaterputten raakten besmet. Geen wonder dat talloze zieken een beroep op het groot ziekengasthuis moesten doen. Op karren reed men naar de kerk en er werden geen markten meer gehouden. Veel inwoners uit omliggende dorpen waren naar de stad gevlucht. Het dagelijks leven was voor iedereen totaal ontregeld.

Wekenlang was het scheepsverkeer gestremd. Het hoge water verhinderde het varen van boten onder bijvoorbeeld de spoorbrug. De Kamer van Koophandel, die sprak over een 'waterramp', steunde dan ook de watervrijmaking van 's-Hertogenbosch. „De stad kan zich alleen ontwikkelen in eene bloeiende en welvarende omgeving.” En de Kamer richtte zich dan ook tegen zowel 'de Hooge Regering' in Den Haag als tegen het gemeentebestuur: „Men sla de hand aan het werk! De gemeente 's-Hertogenbosch make zich zelf watervrij!”

Het stadsbestuur had in de negentiende eeuw al vele malen - tevergeefs - in Den Haag gepleit voor een oplossing. De waterhuishouding in de omgeving van de stad zou drastisch aangepakt moeten worden! De polders zorgden voor een eigen bemaling, maar het waren vooral de hoge waterstanden van de rivieren die voor de hevige overlast zorgden. Echter, Den Haag bleef doof voor de Bossche smeekbeden.

Op 14 mei 1880 besloot de gemeenteraad voor honderdvijftigduizend gulden een stoomgemaal te bouwen aan de Zuidwal. Door de toegangen in de stadsmuren te sluiten door middel van hekels (bij o.a. de Zuidwal, Spinhuiswal, Boombrug) zou men het water uit 'de polder 's-Hertogenbosch' kunnen pompen en zou de stad van overstromingen bevrijd zijn. Zo gebeurde het. De stad bleef voortaan watervrij; wèl kon het nog tot in het begin van de 20e eeuw gebeuren dat de gehele omgeving buiten de wallen geheel blank kwam te staan.